‘Versierd met flonkerende edelstenen en schitterend goud ben ik een cadeau van bisschop Ansfried aan Sint-Maarten’. Dit ‘zegt’ een van de mooiste boeken van Nederland en in ieder geval het mooiste boek dat wij ooit gezien hebben. Deze tekst staat op de achterkant van de 10e eeuwse Ansfriduscodex. De voorzijde van de band stamt uit de 11de-13de eeuw en draagt een kruis van goud met filigraandraad. Daaromheen zijn 32 zorgvuldig gekozen (oude) edelstenen gezet en blauwe plaatjes met de vier evangelistensymbolen plus een koningin en koning, twee engelen met wierookvaten en een hert. Het boek werd door Ansfried, de bisschop van Utrecht in het jaar 1000, geschonken aan de Utrechtse Sint-Maartenskerk oftewel de Dom.

‍

Bisschop Ansfried was in het jaar 1000 feitelijk de hoogste machthebber in Nederland. Die functie had hij te danken aan Otto II, keizer van het Heilige Roomse Rijk in het jaar 1000. Vooral omdat hij daarvoor jarenlang de gladifer (zwaarddrager) en daarmee vertrouwenspersoon van diens vader Otto I in Rome was geweest. Van dappere ridder op veldtocht in Italië tot stichter van het adelijke klooster Thorn en uiteindelijk tot heilige… in de middeleeuwse carrières komt het wereldlijke en geestelijke steeds samen.

‍

De geweldige Ansfriduscodex, geschreven en geïllustreerd in het Zwitserse klooster Sankt-Gallen in de tweede helft van de 10de eeuw is t/m 17 maart 2024 te zien in de tentoonstelling ‘Het jaar 1000’ in het Rijksmuseum van Oudheden.

‍

Tekst: Rijksmuseum van Oudheden

Omslagfoto: Museum Catharijneconvent

‍