Toponymie is zelfs een wetenschap waarbij men plaatsnamen probeert op te sporen en te verklaren. Voor een aantal plaatsnamen kan je een soort systeem herkennen. Bijvoorbeeld: Lutje + broek, wat letterlijk klein + moeras betekent.

De meeste Nederlandse plaatsen zijn ontstaan in de Middeleeuwen. Maar ook in de Romeinse tijd ontstonden er nederzettingen langs de Rijn. Door de komst van Romeinen in Nederland zijn er nu ook veel plaatsnamen die bijvoorbeeld eindigen met ‘wijk’, afgeleid van het Latijnse ‘vicus’, dat woonplaats betekent.

Er zijn ook toponiemen die je op het verkeerde been zetten. Zo heeft Ridderkerk niets met ridders te maken. Dit komt van Riederkerk, oftewel Kerk te Ried. Zutphen is dan weer afgeleid van Zuidveen en Zwammerdam is geen dam vol paddenstoelen, maar afgeleid van het oud-Nederlandse Suadeburcherdam wat zoiets betekent als ‘grensburchtdam’. Het Friese Sexbierum heeft dan weer niets van doen met seks en bier, maar:
Sex = van de heilige Sixtus
Bier = Bêre (Oud Fries) = Schuur, hut, huis Um = terp.
Dus: Huizen van Sixtus op een terp.

In aflevering 63 van The Dutch Historian Geschiedenis Podcast spreekt Axel Stam over veel van deze fascinerende Nederlandse toponiemen. Daarnaast mochten wij afgelopen maandagavond het verhaal uit de doeken doen bij 'Het Oor Wil Ook Wat' van Emmely de Wilt op NPO Radio 2.

‍

Link naar radiouitzending (vanaf minuut 40:00):

https://www.nporadio2.nl/uitzendingen/het-oor-wil-ook-wat/9d4028ba-3e66-405b-8dcb-4fcdc9bfb33c/2025-02-24-het-oor-wil-ook-wat

‍

‍